Ne znam kako se na različitim fakultetima studentima objašnjava koncept kulturnih specifičnosti, ali znam koji bi primeri bili idealni. Globalni se proizvodi, da bi bili klizaviji za prodaju u lokalnim sredinama i nacionalnim državama, moraju lubricirati lokalnom mašćurom: kokakolu pisati ćirilicom, Mekdonaldsu dodavati ukuse i mirise bakine kuhinje - sve u naizgled paradoksalnom pokušaju da se ukus koji na univerzalnosti gradi svoj Zaplitanje lokalnoga jezika i dodavanje patine kolonijalne uprave sopstvenoj vlasti, strahovladi će dodati izvesnu količinu legitimnostibrend/identitet, prilagodi lokalnom nepcu. No, tenzije između “globalnoga” i “lokalnoga” svakako su daleko kompleksnije od kulinarskog brendiranja. I ostali “svetski trendovi”, a posebno tu treba imati u vidu one političke, kao brendovi najbolje dolaze do izražaja i prolaze kada se prikažu kao lokalna roba i obratno - lokalni se krš najbolje prodaje ispod glazure “svetskog”. Sinergija lokalnog i globalnog, tako, postaje primarna marketinška strategija svakog (post)političkog i (post)industrijskog proizvoda.
Kroz razgradnju granica i regulativa za kapital i sticanje profita savremeni se kapitalizam uspešno kvalifikuje za transcendiranje granica i lokalnih ograničenja - tržišnih na prvom mestu, svakako - ali ova razgradnja mu ne ide uvek na ruku, prvenstveno zbog toga što bi ta razradnja značila i opasnu razgradnju distinkcije između centra i margine i njihovog hijerarhijskog odnosa. Stoga se on u isto vreme dao i u održavanja lokalizovanosti tamo gde mu to politički odgovara, dakakako zarad blokiranja mogućnosti Tek se kroz dodavanje prizvuka kolonijalnog upravnika sopstvenom jeziku politička ličnost uspostavlja kao legitimni premijer/kraljizlaska iz lokalnih političkih konteksta i okova i ne bi li prihvatanje međunarodnih političkih brendova bilo olakšano. Primeri lokalizacije globalnih paradigmi na Balkanu su obilni i evo i najnovijeg: Hrvatska je izabrala premijera koji hrvatski jezik jedva natuca.
Konstantni i manje ili više eksplicitni rat za prestiž između Srbije i Hrvatske se vodi već najmanje dve i po decenije - nekad uzimajući oblike raznih nijansi balkanizama, orijentalizama i rasizama, nekad trke za ispraznom pozicijom lidera u regionu, nekada trke u naoružavanju maketama. I moglo bi se ustvrditi da Srbija predvodi u ovoj trci za inovativnim političkim strategijama i brendovima - političarima koji lokalni jezik govore sa međunarodnim prizvukom i patinom “zapadnoga”: svog smo prvog zaplitača jezikom imali još pre dvadeset pet godina kada se nekakva parapolitička ličnost u vidu “prestolonaslednika” nepostojećeg prestola pojavila na Beogradskom aerodromu davne 1991. godine. Dati se građanin ove estetike i dan danas tvrdoglavo drži: pored toga što još uvek pretenduje na nepostojeći presto, jezik krklja gore čak i od sopstvene supruge koja je, inače, Grkinja.
No, da se ne bi ispostavilo da je ključna razlika u tome da je u Srbiji kralj ono što je u Hrvatskoj premijer, što bi otvorilo eventualne prostore za Sinergija lokalnog i globalnog postaje primarna marketinška strategija svakog (post)političkog i (post)industrijskog proizvodaponovnu reprodukciju nadgovaranja sa balkanističkim prizvucima, u Srbiji kralj nije jedini koji se bacio u ovo jezičko eksperimentisanje. Jer i mi u Srbiji i premijera za trku imamo: kao i hrvatskom, i premijeru Srbije maternji se jezik iz usta izvlači kleštima. Doduše iz potpuno drugog rakursa, jer srpski je premijer uradio upravo suprotno: nakon što je govorio “čisti” srpski jezik - i gradio sopstvenu političku karijeru na čišćenju što jezika što države od tuđica i tuđina - u poslednjih je par meseci navalio na komoditije, ibitde, surplase i džidipijeve. No, lokalne specifičnosti reflektuju se i u redosledu slaganja ove jezičke estetike: dok je za Hrvatsku potreban premijer kojem je hrvatski na razini ukrasa i efektna nadgradnja maternjeg brokerskog jezika, za to vreme premijer Srbije brokerski jezik pokušava načiniti maternjijim jezikom. Posve različite strategije koje uprkos razlikama završavaju istim proizvodom - mešavinom vuka sa Vol Strita i premijera - ukazuju da u pitanju nije samo koincidencija, već duboka strukturna potreba vladajućih elita za mehanizmima reprodukcije sopstvene moći.
Tu su locirane kulturne specifičnosti Balkana: tek se kroz dodavanje prizvuka kolonijalnog upravnika sopstvenom jeziku politička ličnost uspostavlja kao legitimni premijer/kralj.
Primeri lokalizacije globalnih paradigmi na Balkanu su obilni i evo i
najnovijeg: Hrvatska je izabrala premijera koji hrvatski jezik jedva
natuca. (Foto: Damir Senčar, Hina)Iza dve-tri komične figure krije se opasni globalni trend. Kao što se srpski premijer pokušava iz političara prekvalifikovati u brokera i kao što se hrvatski kani iz korporativne ajkule transformirati u političara - obojica grebući se o estetiku koja targetira rasističke diskurse duboko urasle u savremeni kapitalizam - tako je i na globalnom nivou: pokušaj da se ekonomija pretvori u politiku i obratno. Da se kapital akumulira posredstvom političke manipulacije te da se društva političkom manipulacijom klasno pacifikuju kako ne bi bila opasna za protok kapitala sa jedne strane; i sa druge strane da se politika vodi kao da je društvo ništa više do proračunu i profitu podređena korporacija.
Nije, dakle, baš najjasnije da li u Srbiji kralja kanimo unaprediti u premijera, premijera u kralja (pre će biti ovo drugo) ili kolonijalnog upravnika, niti da li u Hrvatskoj postoji nekakav sličan plan, ali jedno je sigurno: zaplitanje lokalnoga jezika i dodavanje patine kolonijalne uprave sopstvenoj vlasti, strahovladi će dodati izvesnu količinu legitimnosti.
